Cybersuicydologia, czyli zachowania prosuicydalne w internecie • Kraków • Katowice • Wrocław • Levitate

Cybersuicydologia to dziedzina wiedzy, która zajmuje się zjawiskami związanymi z samobójstwami, na które miał wpływ internet.

Jak internet wpływa na osoby w ryzyku suicydalnym? W jaki sposób osoby w ryzyku samobójczym wykorzystują go w celu odebrania sobie życia?

Hasło „suicide” (samobójstwo) stało się w przeciągu ostatnich 24 lat 2523 razy częściej wpisywane w wyszukiwarce internetowej (Hołtys, 2012; Zero, 2021).

1997 rok: 130 tyś.
2008 rok: 65 mln.
2020 rok: 328 mln (4 mln w Polsce).

Takie statystyki byłyby rewelacyjne, gdyby pod tymi hasłami kryły się jedynie strony i artykuły zawierające treści psychoedukacyjne i statystyczne. Niestety wpisując w wyszukiwarkę „samobójstwo” lub „suicide” można natrafić również na strony prywatne, które zawierają osobiste zapiski prezentujące narracje oraz alternatywne postawy nakłaniające do samobójstwa (Gawliński, 2017).

Gdzie: fora, portale społecznościowe, prywatne strony internetowe, darkweb

Co można znaleźć w sieci:

szczegółowe plany samobójcze zawierające instrukcję, jak odebrać sobie życie.

informacjami odnośnie tego jaka metoda jest najbardziej skuteczna i najmniej bolesna.

propozycje “paktów samobójczych” polegające na znajdowaniu innych osób, z którymi popełni się samobójstwo.

Zjawisko to jest szczególnie częste w Japonii, Chinach i Korei Południowej (Zero, 2021).

zachętę do odebrania sobie życia oraz nacisk do zrealizowania złożonych wcześniej obietnic związanych z samobójstwem.

Pojedyncze osoby odradzają samobójstwo, jednak takie wypowiedzi spotykają się zazwyczaj ze znaczną krytyką ze strony innych użytkowników.

dowód słuszności oraz gloryfikowanie samobójstwa.

Użytkownicy, którzy odebrali sobie życie są traktowani jako wzór do naśladowania, co sprzyja efektowi Wertera.

Przestępstwo namowy lub pomocy w samobójstwie (art. 151 k.k.)

Namowa do samobójstwa oraz bezpośrednia w nim pomoc są aktualnie karane przez wymiar sprawiedliwości, jednak opublikowanie materiałów opisujących konkretne metody odebrania sobie życia nie stanowią wystarczającego dowodu, który mógłby kogoś obciążyć w trakcie postępowania karnego. Do tego potrzebna byłaby konkretyzacja pokrzywdzonego, a więc wskazanie konkretnej osoby, którą się namawia do samobójstwa i kierowanie swoich słów bezpośrednio do niej.

W internecie znajduje się bardzo dużo stron prosuicydalnych, a ich czynnikiem wspólnym jest łatwa, szybka dostępność oraz brak jakichkolwiek zabezpieczeń. Do sieci wrzucane są również liczne nagrania samobójstw nieudanych oraz tych, które zakończyły się zgonem.

Live streaming - transmitowanie samobójstw online

Udostępnianie nagrań z prób samobójczych w czasie rzeczywistym jest wielowymiarowe.

Z jednej strony osoby uczestniczące w transmisji mogą dopingować osobę podejmującą próbę, a z drugiej mogą ją do tego zniechęcić i ją uratować.
Podczas tej formy komunikacji, osoby planujące samobójstwo bardzo często dzielą się swoimi problemami oraz tym co ich popchnęło ku takiej decyzji. Często te wiadomości są obciążające dla osób trzecich.

Niektóre transmisje oglądało na żywo nawet 2000 osób.

Listy pożegnalne publikowane w sieci

Coraz częściej listy pożegnalne zamieszczane są na forach internetowych, Facebooku, Instagramie lub Myspace. Wiele osób, które doświadczyło śmierci bliskich liczy na znalezienie takiego listu, który pozwoliłby zrozumieć co kierowało osobami, które odebrały sobie życie.
Natomiast rozpowszechnianie listów pożegnalnych w internecie jest niebezpieczne. Opowieść narracyjna, w której próbujemy widzieć świat oczami innej osoby buduje więź z narratorem. W rezultacie zaczynamy się z nim identyfikować oraz tworzy się między nami emocjonalne porozumienie oparte na empatii. Widzenie świata oczami osoby, która chce odebrać sobie życie oraz utożsamianie się z jej przeżyciami jest szkodliwe społecznie.

Sposób prewencji:

Tworzenie kampanii prewencyjnych.
optymalizacja stron internetowych, aby trudniej było natrafić na treści niebezpieczne a łatwiej na te psychoedukacyjne.

Jak można to zrobić? Umieszczając w treści oraz tytule artykułu słowa kluczowe, które zostaną wyszukane przez osoby planujące samobójstwo, np.: samobójstwo, odebrać sobie życie, zabić się (Eysenbach & Kohler, 2002).

Ciekawym przykładem jest akcja z 2015 roku zapoczątkowana przez blog „Stay.Fly.pl” , na której autor zamieścił wpis Jak skutecznie i bezboleśnie popełnić samobójstwo? Nagłówek artykułu był jednak mylący, ponieważ treść artykułu miała na celu przekonanie osób w ryzyku suicydalnym, aby zrezygnowały z zamiaru odebrania sobie życia. W ciągu pierwszego miesiąca przeczytało ten wpis ponad 4000 osób. Niewykluczone, że spora część z nich planowała odebrać sobie życie.

informowanie o statystykach i faktach związanych z samobójstwem bez podawania szczegółów dotyczących poszczególnych metod tego jak je wykonać

PAMIĘTAJ: Nie krępuj się zapytać osoby bliskiej czy chce odebrać sobie życie oraz jak wyglądają jej plany. Taka rozmowa może mieć charakter terapeutyczny. MITEM jest to, że możesz kogoś w ten sposób przekonać i zwiększyć jego/jej szansę na odebranie sobie życia. To nie rozmowa o samobójstwie oraz o planowaniu samobójstwa jest szkodliwa. To sposób w jaki się o tym rozmawia, popieranie odebrania sobie życia oraz porady dotyczące metod samobójczych są niebezpieczne i nieodpowiednie.

Anna Maria Sobczak

Psycholożka, Pedagożka

Eysenbach, G., & Köhler, C. (2002). How do consumers search for and appraise health information on the world wide web? Qualitative study using focus groups, usability tests, and in-depth interviews. Bmj, 324(7337), 573-577.
Gawliński, A. (2017). Namowa lub pomoc w samobójstwie: aspekty kryminalistyczne i kryminologiczne. Wydawnictwo Kryminalistyczne.
Hołyst, B. (2012). Suicydologia, 2 wydanie.
Zero, D. (2021). Cybersuicydologia–nowe technologie a samobójstwo. Kortowski Przegląd Prawniczy, (I), 35-52.