Żałoba stanowi reakcję na utratę kogoś lub czegoś ważnego – między innymi bliskiej osoby, członka rodziny, zdrowia lub pracy (Badura-Madej, 1993). Psychologowie dowiedli, że śmierć kogoś ważnego i bliskiego jest najbardziej stresującym wydarzeniem w życiu (Holmes i Rahe, 1967). Utrata ważnej postaci w życiu powoduje cierpienie, niosące za sobą szereg różnych reakcji emocjonalnych – od bólu, żalu, złości, poczucia niesprawiedliwości, po zawód, szok, poczucie winy czy nawet ulgę. Każdy z tych stanów jest zupełnie naturalny, a na ich intensywność i częstotliwość nie ma reguły. Śmierć bliskiej osoby jest wydarzeniem dezorganizującym każdą sferę życia człowieka, dlatego przebieg żałoby może być trudny, a poradzenie sobie z utratą może wymagać czasu.
Istnieje wiele teorii psychologicznych dotyczących żałoby. Jedną z najbardziej popularnych jest ujęcie żałoby według Elizabeth Kubler-Ross (1988). Zgodnie z tym podejściem, żałoba dzieli się na 5 następujących etapów:
- zaprzeczenie i izolacja,
- gniew,
- targowanie się (negocjacje),
- depresja
- akceptacja
Współcześnie odchodzi się jednak od postrzegania żałoby w perspektywie stadiów – metafory schodów, które musi pokonać osoba będąca w żałobie – i ujmuje się ten proces jako nieharmonijny, podobny do hiperboli lub fali, w której na zmianę występują przypływy negatywnych i pozytywnych uczuć. Po okresach lepszych, spokojniejszych, w których żałobnik zaczyna radzić sobie ze śmiercią bliskiej osoby, mogą znów nadejść momenty wypełnione bólem, tęsknotą czy żalem.
Żałoba jest niezaprzeczalnie trudnym okresem w życiu człowieka, który stracił bliską osobę. Wiele negatywnych uczuć przeżywanych w tym czasie jest naturalnych. Poradzenie sobie z nią wymaga czasu, a korzystanie z pomocy specjalistów nie jest zazwyczaj konieczne. Warto wtedy poszukać wsparcia u rodziny, przyjaciół, znajomych. Jeśli mimo obecności innych osób trudno Ci samodzielnie poradzić sobie ze śmiercią bliskiej osoby, możesz skorzystać z pomocy specjalisty, takiego jak psycholog. Warto zasięgnąć tej formy wsparcia zwłaszcza wtedy, jeśli od momentu czyjeś śmierci nie odczuwasz pozytywnych emocji oraz nie widzisz nadziei na polepszenie swojego stanu. Wymagana pomoc może być potrzebna zarówno na początku żałoby, gdy potrzebne są działania takie jak organizacja pogrzebu czy domykanie spraw, które pozostawił po sobie bliski, jak i w dalszym czasie trwania żałoby, gdy powrót do nowej normalności sprawia trudność.
Pomoc psychologiczna w żałobie rozpoczyna konsultacja psychologiczna, w trakcie której zarówno Ty, jak i specjalista, pochylicie się nad tym, co sprawia trudność i wspólnie zaplanujecie pracę opartą o Twoje potrzeby. Specjalisty psychologa możesz szukać w swoim mieście, online, a także z pomocą może przyjść mobilny psycholog, który odwiedzi Cię w domu. Wizyty domowe psychologa stanowią coraz bardziej popularną formę pomocy, która umożliwia rozmowę ze specjalistą w warunkach bezpiecznych i komfortowych dla pacjenta. Psycholog w domu wysłucha Cię i wesprze w przechodzeniu trudnych momentów.
Badura-Madej, W. (1993). Psychologiczne aspekty śmierci, umierania i żałoby. Kraków: Ośrodek Interwencji Kryzysowej.
Holmes, T. H. i Rahe, R. H. (1967). The social readjustment rating scale. Journal of Psychosomatic Research, 11(2), 213-218.
Nazywam się Magdalena Buława, jestem psychologiem, terapeutą w nurcie Terapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniach I stopnia i studentką całościowego szkolenia psychoterapii w Instytucie Integralnej Psychoterapii Gestalt. Prowadzę konsultacje dla pacjentów poszukujących wsparcia. Żałobą zajmowałam się naukowo w ramach projektu magisterskiego.
Magdalena Buława
Psycholog, Psycholog dziecięcy